Türkmenistan’ın başkenti ve en büyük kentidir. Ayrıca ülkesi ve bölgesi için yüksek önem teşkil eden bir liman kentidir. Aşkabat kenti Aşgabat şeheri adlı bölgede Ahal Vilayeti’nde yer almaktadır. Aşkabat, “aşk” ve kent anlamındaki “abat” kelimesinin birleşmesinden oluşmaktadır.

Tarihçe
Aşkabat, 1818 yılında kurulmuştur. Kurulduğu topraklar Partya’nın başkenti Nisa kenti ile İpek Yolu’nun güzergâhında bulunan Konjikala kentinin bulunduğu bölgedir. Ayrıca bölgede yapılan kazılarda bulunan kalıntılar burada ilk Türklerin neolitik çağda yaşadığı iddialarına dayanak oluşturmuştur.

1881 yılında kent yakınına kurulan Rus Askeri Üssü, kentin önemini arttırmıştır. Bu sebeple 1885 yılına kadar oldukça büyük bir hızla büyümüştür. 1882-1918 yılları arasında Rusya’nın Trans-Hazar bölgesinin idari merkezliğini yapan kent, 1917 yılında Rus Çarlığının yerini Sovyetlere bırakmasından sonra 1918 yılında Türkistan Özerk SSC’ye bağlı Türkmen Oblastı’nın merkezi haline getirildi. 1925 yılında kurulan Türkmen SSC’nin başkenti yapılan kent, 1948 yılında büyük bir depreme maruz kalmış, çok can kaybı vermiş ve yıkıma uğramıştır. 27 Ekim 1991 yılında ise Sovyetlerin dağılmasıyla kurulan bağımsız Türkmenistan Cumhuriyeti’nin başkenti olmuştur.

Kent önemli devlet adamları da yetiştirmiştir. Türkmenbaşı Saparmurat Niyazov ve Hive Hanı Cüneyit Han bu durumun  önemli örnekleridir.

Coğrafi Özellikleri
Aşkabat kenti 37°58′0″ Kuzey ,58°20′0″ Doğu ‘ da yaklaşık 45.000 kilometrekarelik bir alan üzerine kurulmuştur. Kurulduğu alan İran sınırı yakınlarındaki Kopet Dağlarının eteğinde, Karakum çölünde bir vahadır.Yer şekilleri oldukça sadedir. Deniz seviyesinden ortalama 200 m yükseklikte bulunan Aşkabat, 5. Saat diliminde yer almaktadır.

İklim
Aşkabat, Karakum Çölü yakınında bulunması sebebiyle kurak iklimin etkisi altındadır.  Kısa ve yumuşak kışlar yaşayan şehirde sıcaklık 0 °C’nin altına nadiren düşmektedir. Yazlar ise oldukça sıcak ve kurak geçer. En sıcak ay ortalama 31°C ile Temmuz, en soğuk ay ise ortalama 2°C ile Ocaktır.

Nüfus Bilgileri
2009 yılı verilerine göre şehrin nüfusu 909.000 kişidir. Kilometrekareye düşen insan sayısı ise 20,2’dir. Kent nüfusun çoğunluğu %80 oran ile Türkmen’dir. Diğer önemli etnik topluluklar ise %6 ile Ruslar, %4 ile Özbekler ve yine %3 ile Kazaklardır.

Şehrin Genel Görünümü
Aşkabat, diğer birçok Orta Asya kentinin aksine bir “eski şehir”e sahip değil. Yapıların çoğunluğu modern mühendislik ile yapılmış betonarme yada cam kaplı binalar. Kent, geniş cadde ve yollara, görkemli binalara, büyük meydanlara ve anıtlara sahip. Başkent olması sebebiyle birçok idari bina da şehirde bulunmakta. Şehirde bulunan üniversite, yüksekokul, tiyatro ve müzeler ise kentin kültür merkezi olmasını yansıtıyor. Bu kültürel yapılardan en önemlisi ise Alparslan, Melikşah,  Köroğlu Türk kahramanlarının dev heykellerinin bulunduğu bir açık hava müzesi olan Ata Vatana Şöhrat.  Ayrıca Milli Halı ve Etnografya Ulusal Müzeleri de önemli kültürel yapılardan. Kentin en yüksek binası olan Tarafsızlık Kuşağı ile Orta Asya’nın en büyük camii olan Kıpçak Camii de sözü edilmesi gereken diğer binalardan ikisi.

Ekonomi
Kent önemli bir endüstri merkezi. Makine, Elektroteknik, Tekstil ve gıda endüstrileri kentteki sanayi kollarının en önemlileri. Kentte bulunan Hazar Denizi kıyısındaki liman da ekonomi için önem taşıyor. Ayrıca pamuk tarımı da kentin iktisadi hayatında önemli sektörlerden biri. Bunlara ek olarak Aşkabat, Türkmenistan için bir el sanatları merkezi ve el dokuması halıları dünya çapında meşhur.

Kent halkı için vergi verme zorunluluğu yok. Ayrıca Doğalgaz, su ve elektrik de bedava. Buna karşın kent halkı için geçim o kadar da kolay değil. Hayat pahalılığı, kent halkının birçoğunun bütçesini zorlamaktadır.

Kardeş şehirler
Ankara, Türkiye
Atina, Yunanistan
Albuquerque, ABD

Bir yanıt yazın

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Post comment