Bahçesaray, Ukrayna’ya bağlı Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin güney kısmında bulunan şehirdir. Kırım Hanlığı’nın başkentliğini yapmıştır. Doğusunda küçük bir şerit halinde Karadeniz’e kıyısı vardır. Kırım Tatarcasında Bağçasaray olarak adlandırılır.

Tarihçe
Bölge 4 bin yıldır insanoğluna yerleşim imkanı sunmuştur. Birkaç yüzyıl boyunca Kırım, Osmanlı hakimiyeti altında, Kırım Tatar hanları tarafından yönetilmiştir. Şimdiki Bahçesaray 15. yüzyılda Kırım Hanlığı tarafından başkent olarak kurulmuştur. Kırım Hanı I. Mengli Giray Han’ın Salacık’taki sarayı 16. yy’ın başlarında şu anki yerine (Hansaray) taşımasından sonra, yerleşim büyümüştür. Evliya Çelebi’ye göre ise, şehir Cuci Han zamanında kurulmuştur. Ancak bu konuda elde kesin bir delil bulunmamaktadır. İsmini de bağ-bahçeler içerisinde bulunmasından dolayı almıştır. I. Mengli Giray Han’dan sonraki hanlar zamanında bir yandan saraya yeni ilaveler yapılırken şehirde de pek çok yeni cami, çeşme, türbe vs yapılar inşa edilmiştir. III. İslam Giray Han (1644 – 1654) zamanında Hanlığın paraları da Çufutkale’deki darphane yerine Bahçesaray’da bastırılmaya başlanmıştır. İlk Osmanlı-Rus Savaşı olan ve Osmanlı Ordusunun Rus ve Leh Ordularını yendiği 1677 – 78 Çehrin Seferi sonunda imzalanan ilk Osmanlı-Rus anlaşması olan “Bahçesaray Barışı” 11 Şubat 1681’de Bahçesaray’da imzalanmıştır. Bahçesaray, hanlığın zayıflamasına paralel ilk olarak 1736’da Kont Buchard Cristoph von Münnich komutasındaki Rus ordularının saldırısında ağır bir tahribata uğramış, Hansaray’daki pek çok kıymetli eser ile birlikte şehirde de binlerce ev yanıp yok olmuştur. 1783’te Kırım Ruslar tarafından ilhak edildiğinde Bahçesaray’da 31 cami, 2 kilise, 2 sinagog, 2 hamam, 16 han ve 1.561 ev bulunmaktaydı. Rusların Kırım’ı işgalinin ardından Akmescit yeni idari merkez olsa da Bahçesaray, Kırım Tatarları açısından önemini daima korumuştur. Büyük fikir adamı, gazeteci, yazar, eğitimci Gaspıralı İsmail Bey bu şehirde Tercüman adlı gazetesini yayımlamış, batı tarzında eğitim veren ilk Usul-ü Cedid mektebini de yine bu şehirde açmıştır. 1917’de kurulan Kırım Demokratik Cumhuriyeti’nin başkenti de yine Bahçesaray’dı. Açlık yıllarındaki Bahçesaray “ölüler şehri” olarak tasvir edilmekte ve yaşayanların ölülerden az olduğu belirtilmekteydi. 1926 yılında yapılan sayımda Bahçesaray’ın nüfusu 10.000 civarındaydı ve bunların hepsi Tatardı. Zengin bir kültürel mirasa sahip olan Bahçesaray Stalin döneminde ağır bir tahribata uğradı. Özellikle 1944 sürgünü ve sonrasında pek çok tarihi eser tahrip edildi veya kaderine terk edildi. Bu tahribat elbetteki Bahçesaray’ın ilerleyen senelerde de yeterince gelişememesine yol açmıştır.

Coğrafi Özellikleri
Bahçesaray şehri, 44°45′10′′ kuzey enlemi ve 33°51′39′′ doğu boylamında Akmescit’in 32 km güneybatısında, Kırım Dağları’nın kuzey ve orta sırtları arasında Mezolitik dönemden beri en eski yerleşim yeri olarak bilinen Çürüksu deresinin vadisinde kuruludur. Deniz seviyesinden ortalama 300 m yükseklikte bulunan Bahçesaray 3. Saat diliminde yer almaktadır.

İklim
Denize yakınlığı sebebiyle Bahçesaray’ın iklimi ılımandır. En yağışlı mevsim güzdür. Kışlar serin yazlar ise ılık geçer. Kar yağışına sık rastlanmaz

Nüfus Bilgileri
2009 yılı verilerine göre kent nüfusu yaklaşık 30.000’dir. 1944 yılında yaşanan zorunlu göç nedeniyle şehir nüfusu olması gerekenden oldukça azdır. Nüfusun tamamına yakını Kırım Tatarıdır. Bununla birlikte az sayıda Rus ve Ukraynalıya da rastlanabilir.

Şehrin Genel Görünümü
Kent, Ukrayna’daki diğer kentlerin aksine Hıristiyan mimarisinden uzak, Doğu’nun Türk-İslam mimarisini yansıtan bit görünümdedir. Kentteki en önemli yapı Kırım Hanı Mengli Giray’ın yaptırdığı ve kente adını veren Hansarayı’dır. Buna ek olarak saray yakınlarındaki Çufut Kalesi ve içinde bulunan han ailesine ait türbeler de mühim yapılardan. Rus Çarlığı ve Sovyetler dönemlerinde yapılan yıkımlara rağmen kentte birçok tarihi camiye rastlamak da mümkün. Mustafa Cami, İsmihan Camii ve Selim Giray Han tarafından yaptırılan Tahtalı Camii bu tarihi camilere örnek olarak verilebilir.

Ekonomi
Bahçesaray ekonomisi tarımsal üretim ve ona bağlı yan sanayi temellidir.. Ayrıca turizm sektörü ekonomiye katkıda bulunmaktadır. Özellikle yaz aylarında Bahçesaray, barındırdığı tarihi eseler sebebiyle turist akınına uğramaktadır.

Kardeş şehirler
Bursa, Türkiye

Bir yanıt yazın

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Post comment