Horasan’ın tarihi bir Türk şehridir. Özbekistan’ın Orta-güney kısımlarında bulunmaktadır. Adının kökeni ile ilgili iki görüş vardır. Birincisi Sogdça’da verimli toprak anlamına gelen “Bukharak” sözcüğünden geldiği, diğeri ise Uygur Türkçesinde tapınak anlamına gelen “Buhar” sözcüğünden türediğidir.

Tarihçe

Buhara ve çevresinde yaşamın tarihi 5000 yıl öncesine dayanmaktadır. Şehrin tarihi ise 2500 yıllıktır. Kent, M.Ö. 500 civarında Soğdlar tarafından kurulmuştur. Bu tarihten itibaren Pers İmparatorluğu’na bağlı olan kent daha sonra Baktria ve Kuşan devletlerinin egemenliğine geçmiştir. Kuşanların yıkılmasından sonra buraya Hun boyları yerleşmiştir. 650 yılında ise İslam Devleti tarafından fethedilmiştir. İslam Devletinin gücünü kaybetmesinden sonra 819-1005 yılları arasında Samanoğullarının başkentliğini yapan kent, daha sonra Karahanlıların toprağı oldu. Katvan Savaşı’ndan sonra Karahitaylar tarafından alınan şehir, Alaaddin Mahmud Tekiş tarafından Harzemşah topraklarına katıldı. 1220 yılında Cengiz Han tarafından yakılan şehir, Cengiz’in oğlu Ogeday tarafından tekrar abad edildi. Daha sonra Çağatay ve Timur devletleri egemenliğinde kalan kent, 1500 yılında Özbekler tarafından alındı ve Muhammed Şeyban tarafından devletin başkenti yapıldı. Özbeklerin dağılmasından sonra kurulan Buhara Hanlığının merkezi olan kentte 18.yüzyılda itibaren Rusya etkisi önemli seviyeye ulaşmıştır. 1920’ye kadar bağımsızlığını sürdüren kent, 1920’de Sovyetler tarafından işgal edilmiş ve 1924 yılında Özbekistan SSC’nin bir parçası haline getirilmiştir. Ancak kentte silahlı mücadele 1926 yılına dek sürmüştür. Sovyetlerin dağılmasıyla da Buhara bağımsız Özbekistan Cumhuriyeti’nin bir kenti haline gelmiştir.
Kent, tarih boyunca önemli bir bilim ve kültür merkezi olmuştur. Buhara’da yetişen en önemli bilim adamı meşhur hadis alimi İmam Muhammed Buhari’dir.

Coğrafi Özellikleri
Buhara şehri 39°26′0″ Kuzey ,64°26′0″ Doğu ‘ da 39.400 kilometrekarelik bir alan üzerine kurulmuştur. Kurulduğu alan Zerefşan Irmağı’nın aşağı havzasında yer alan büyük vahadır.  Deniz seviyesinden ortalama 220 m yükseklikte bulunan Buhara,  5. Saat diliminde yer almaktadır.

İklim
Buhara karasal iklimin etkisi altındadır.  Soğuk kışlar yaşayan şehirde sıcaklık 0 °C’nin altına düşebilmektedir. İlkbahar Mart ayı sonlarına doğru gelir. Yazlar ise çok sıcak geçer.En sıcak ay Temmuzdur.

Nüfus Bilgileri
2005 yılı verilerine göre şehrin nüfusu 1,384,700 kişidir. Kilometrekareye düşen insan sayısı ise 35’tir. Şehir nüfusunun büyük çoğunluğu Özbeklerden meydana gelmektedir. Türkmen, Tacik ve Kazak nüfusu da önemli orandadır. Ayrıca kentte Kırgız, Tatar, Uygur, Rus ve Kafkasyalı nüfus da bulunmaktadır. Şehre Roma devrinde yerleşen Yahudi nüfusun hemen hepsi de 1925-2005 yılları arasında şehri terk etmiştir.

Şehrin Genel Görünümü
Buhara, Türk-İslam mimarisini yansıtan bir şehirdir. Şehrin İslam Devleti tarafından fethinden itibaren, şehre Türk-İslam dönemi devletleri tarafından birçok camii, medrese ve benzeri mimari eserler inşa edilmiş ve şehir mamur hale getirilmiştir. Nakşibendi Tarikatı’nın kurucusu Bahauddin Nakşibendi’nin Türbesi, Karahanlılar tarafından inşa edilen Hazer Degaron Camii, Hakim Tirmizi türbesi, ve Kalon Camii kentte bulunan önemli tarihi mimari yapılardandır. Ayrıca Uluğ Bey tarafından yaptırılan Uluğ Bey Medresesi ve Abdülaziz Medresesi de şehrin tarihteki eğitimsel önemi göstermesi açısından mühimdir.
Özbekistan’ın bağımsızlığından itibaren gelişen şehrin imarına günümüzde de devam edilmektedir.

Ekonomi
Buhara kenti verimli topraklar üzerine kurulmuştur. Bu sayede tarım şehir ekonomisinde önemli yer tutmaktadır. Ayrıca 1950’lerde kentte doğalgaz rezervleri bulunmuştur. Boru hatlarıyla Avrupa’ya ve diğer Asya ülkelerine taşınan doğalgaz kent ekonomisini hızlandırmaktadır. Bunlara ek olarak coğrafi konumu sayesinde kent ticaret için bir kavşak noktası oluşturmaktadır.

Buhara şehri Özbekistan’ın bağımsızlığını kazanmasından sonra tekrar ilim, kültür ve ticaret merkezi olmaya namzet görünmektedir.

Kardeş şehirler
Malatya, Türkiye
Semerkant, Özbekistan
Merv, Türkmenistan
Belh, Afganistan
Nişabur, İran
Lahor, Pakistan
Santa Fe, Amerika Birleşik Devletleri
Rueil-Malmaison, Fransa
Cordoba, İspanya

Bir yanıt yazın

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Post comment