Halep, Suriye’nin kuzeyinde bulunan 2. en büyük kentidir. Halep Arapça’da ve diğer bazı Sami dillerinde “süt veren” demektir. Halep ilinin de merkezidir. Halep, Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli kentleri arasında yer almış, Türkçe deyimlere ve Türk edebiyatına yerleşmiştir.
Tarihçe
Halep dünyanın en eski yaşanılan 4000 yıllık şehirlerinden biridir. Tarihi M.Ö. 3000′li yıllara uzanan Halep Kalesi’nde çeşitli Mezopotamya devletleri, Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu, Arap hakimiyeti, Büyük Selçuklu Devleti ve Osmanlı İmparatorluğu devirleri yaşanmıştır. Yamkhad krallığının başkenti olan şehir M.Ö. 1600’de Amorite Hanedanlığı hakimiyetine girdi. Asurlular ve Fars İmparatorluğu’nun hakimiyetine girmeden önce de yaklaşık M.Ö. 800’e kadar Hititlerin kontrolünde kaldı. Büyük İskender, M.Ö. 333 yılında şehri aldı. Şehir M.Ö 64 yılında Roma İmparatorluğu tarafından alınmadan önce 300 yıl Yunanlılar tarafından ve 637 yılında Araplar tarafından alınana kadar Doğu Roma ve Bizans İmparatorluğu tarafından yönetildi. 944 yılında Hamdanit altında bağımsız emirlik oldu. Bu dönemde ünlü şair Mutanabbi ve filozof Farabi yaşamıştır. 1183 yılından itibaren Eyyubi Hanedanlığı kontrolü altına girdi. 1260 yılında Moğollar ve ardından Memluklüler tarafından ele geçirildi. 1280 yılında tekrar Moğollar tarafından alınan şehir 1317 yılında Memluklara geçti, 1400 yılında Emir Timur şehri Memluklulardan geri aldı. 1516 yılında şehir Osmanlı İmparatorluğu’nun parçası haline geldi ve Halep vilayetinin başkenti oldu. Ancak Süveyş Kanalı’nın 1869 yılında açılması ve ticaretin denize yönlenmesiyle Halep önemini kaybetmeye başladı.. 1. Dünya Savaşı sonunda Halep, Sevr anlaşmasıyla yeni kurulan Suriye’nin bir parçası oldu ve 1920 yılında Fransız sömürgesi altına girdi. Ancak Suriye’nin ekonomik yetersizlikleri sebebiyle 1923 yılında Fransa bir Suriye Federasyonu kurulmasını tercih etti ve 1924 yılı sonunda bu federasyon sona erdi. Atatürk, Kurtuluş Savaşı’nda Halep’i Türkiye topraklarına katmak istemiştir. Ancak Lozan anlaşmasıyla Halep Anadolu’dan ayrılmıştır. 1939 yılında İskenderun’un Anadolu topraklarına katılmasıyla Halep, ana limanından da ayrılmış oldu. 1944 yılından itibaren Arap kontrolüne girerek bağımsız Suriye’nin bir parçası olmuştur.
Coğrafi Özellikleri
Halep şehri, 36°13′13″ kuzey enlemi ve 44°26′13″ doğu boylamında, Suriye’nin kuzeyinde Tell Sawda, Tell Ayşa, Tell As-Sett gibi küçük tepelerin üzerine 190 kilometrekarelik bir alan üzerine, Türkiye’ye yaklaşık 60 km. mesafede kuruludur. Deniz seviyesinden ortalama 379 m yükseklikte bulunan Halep 3. Saat diliminde yer almaktadır.
İklim
Halep’te çöl iklimi etkisi altındadır; günler sıcak, kuru, güneşli ve yumuşak geçer. Çöl ikliminin etkisiyle gündüz aşırı sıcak olan kent geceleri soğuktur. Halep’te kış yok denebilir. Kış aylarında bir kaç kez yağmur yağar, bol sislidir. Ağustos sıcaklığı yaklaşık 38°C civarında olup sıcaklıklar yaz aylarında 47 °C ye kadar çıkabilir. Ocak ayında sıcaklık 1 ila 10 °C arasında değişir.
Nüfus Bilgileri
Halep merkezin 2007 nüfusu 1.7 milyon civarında olup, Halep’e bağlı olan yerleşim yerleri ile toplam nüfusu 4.393.000 ‘dur. Halep’te birçok etnik kökenden topluluk yaşamaktadır. Halep sakinlerinin, yaklaşık dörtte üçü ya da % 70’i Sünni Müslümanlardan ve özellikle Araplardan oluşup diğer etnik gruplardan Türkmenler, Adigece, Arnavutlar, Boşnaklar, Bulgarlar, Çeçenler, Çerkezler, Kabardeyler ve Kürtlerdir . Ermeniler de Halep’te hatırı sayılır bir nüfusa ve ekonomik etkinliğe sahiptir. Çarşıda pazarda Türkçe konuşan insanlara ve Türkçe esnaf tabela yazılarına rahatlıkla rastlanabilir. Özellikle Çukurova ve çevre illerde yerleşik halde yoğunluk gösteren, tek tük de konar göçer örnekleri görülen Bozdoğan, Dulkadirli, Sırkıntı, Barak, Avşar gibi Oğuz-Türkmen boylarının mensupları günümüzde burada da yerleşik halde varlıklarını sürdürmektedir.
Şehrin Genel Görünümü
Pek çok tarihçi Halep için “Doğunun Kraliçesi” terimini kullanmıştır. Yumuşak iklimiyle, kültür ve sanat çevresiyle, eğlence hayatıyla, zengin mutfağıyla insanları kendine çeken bir özelliği vardır. Bugünkü Halep’te bir tarafta neon ışıkları altında kozmopolit, telaşlı modern bir hayat sürerken; diğer yanda oryantalist semtler ve antik kalıntılar arasında eski zamanlar izlenebilir. Özellikle mimarisiyle oldukça etkileyici görünen Halep, yeşil bir kenttir. Kentte halen Türkler yaşamakta, Türk mimari eserleri de görülebilmektedir. Osmanlı şehirciliğinin klasik bir örneği olan Halep’in özelliklerinden biri de Kayşani ismindeki taş cinsinin yapılarda kullanılmasıdır. Halep kalesi, hanlar, hamamlar, çarşılar, camiler, medreseler bu taşlardan yapılmıştır. Halepliler günümüzde bile evlerini taş kaplama yapmaya devam etmektedir. Selçuklu, Eyyubi, Memlük ve Osmanlı izlerini taşıyan Halep, Bursa, Konya, İstanbul’un bir alaşımı gibidir. Mimar Sinan’ın yaptığı ilk cami olan Hüsrev Paşa Camii Halep’tedir. Halep eski ve yani olmak üzere iki kısımdır. Yaklaşık 5 km. uzanan bir duvar ve 7 kapısıyla eski Halep’in merkezinde dünyanın en eski ve en büyük kalelerinden birisi olan ünlü Halep Kalesi yer alıyor. Yeni kent merkezi ise 2. Dünya Savaşı’nın ardından Andre Gutton tarafından şekillendirilen bölgeler. Kentte Memluk ve Eyubi eserleri de bulunmaktadır. Eski Camii (A.S. Camii veya Umeyyed Camii), Halep Kapalı Çarşısı, 20. yüzyılın ilk yıllarına kadar ruh ve sinir hastalıklarında su ve müzikle tedavinin uygulandığı Bimaristan, Halaviye Medresesi, Faradis Medresesi, Sultaniye Medresesi diğer önemli yapılardandır.
Halep, başarılı restarasyonlar ile İslami eğitim Bilim ve Kültür Örgütü’nden “2006 İslami Kültür Merkezi” unvanını almıştır.
Ekonomi
Halep Ortadoğu’da en hızlı büyüyen şehirlerden biridir. Suriye’nin sürekli ticaret ve üretim merkezlerinden biri olmuştur. Şehrin tarihsel önemi Orta Asya ve Mezapotamya’dan geçen İpek Yolu sonunda yerleşik olmasından gelir. Tarih boyunca Hindistan , Dicle ve Fırat bölgeleri, Şam ve Akdeniz arasında ticaret kavşağı olmuştur. 1885 yılında kurulan idi ticari Halep Ticaret Odası Orta Doğu ve Arap dünyası en eski odalarından biridir. Günümüzde Halep’te bu nedenle Suriye’nin en gelişmiş ticari ve sanayi tesisleri vardır. Kentin en gelişmiş sanayi dalları tekstil, elektronik, kimya, yazılım, gıda, sanayi ve tarımdır. Halep kıymetli maden ve taşların üretim ünlüdür. Eski geleneksel el sanatları şehrin eski kesiminde korunur. Sert defne Halep sabunu dünya çapında üne sahiptir. Eski şehrin restore çalışmaları 2008 yılı sonunda başlamış ve tamamlanmış, restorenin ikinci aşaması 2010 yılında başlamıştır. 2006 yılında Quwēq Nehri dere yatağı yeniden açılmıştır.
Kardeş şehirler
Gaziantep, Türkiye
Amasya, Türkiye
Şanlıurfa, Türkiye
Kilis, Türkiye
İzmir, Türkiye
Beyrut, Lübnan
Lyon, Fransa
Brest, Belarus