Şehir, Arda nehri boyunda ve Kırcaali Barajı ile Studen Kladanetc barajı arasında bulunmaktadır. Arkeolojik kazılar, seramik kompleks Perperikonun ülkenin en büyük megalit eseri ve bu topraklarda Neolitik dönemden beri, MÖ IV. asırda insanların yaşadığını ispatlamaktadır.
Tarihçe
Burası Trakların, Antik Yunanların ve Romalıların, Slavların, Önbulgarların, Bizanslıların ve Türklerin kesişme noktası olmuştur. Bu bölgede ilk yaşayanların Trakyalılar olduğu zannedilmektedir. 6. yüzyılda Arda Nehri’nin orta kısmına Önbulgarlar ve Slavlar yerleşmiştir. Kırcaali, Bizans dönemi boyunca Hıristiyan piskoposluk merkezi olmuştur. Kırcaali, 1607 yılında Karamanoğulları beyliğinin yıkılmasıyla Balkanlar’a gönderilen yöre ahalisi (Antalya, Mersin, Konya, Karaman, Adana, Kırşehir, Yozgat, Kayseri) tarafından kuruldu. Edirne vilayeti Salnamesinden tercüme edilen bir efsaneye göre Sultan Murad zamanında (1360-1389) Türkler, Rodoplara Kırca Ali komutasında akın yapmışlar. O, bir çarpışma esnasında şehit düşmüş ve yeni yerleşim yerine Kırca Ali’nin adını vermişler. Kırca Ali, kendi adını taşıyan kentte şu anda Kırcaali merkez caminin bahçesinde bulunan türbesindedir. Şehir, ticaret yolları üzerindeki konumu nedeniyle Osmanlı döneminde gelişti. Kırcaali, 1878 Kongresi Berlin hükümleri altında Doğu Rumeli’nin özerk parçası haline geldi. Daha sonra, Bulgaristan Prensliği ve Doğu Rumeli’nin birleşmesi sonrası 1885 yılında, Osmanlı imparatorluğu Edirne vilayeti Gümülcine sancağının bir ilçesi oldu. Birinci Balkan Savaşı sırasında, 1912 tarihinde Bulgarların şehri işgal etmesiyle Osmanlı hakimiyeti sona erdi. Kırcaali, 1949 yılında Kırcaali ilinin merkezi ilan edildi. Kırcaali’den Tanınmış Kişiler; Jön Türkler’in lideri Mehmed Talat Paşa (1872-1921), Arkeolog Tahsin Özgüç (1916-2005), işadamı ve eski Türk Meclisi üyesi Ali Osman Sönmez (1926-2001), halterde dünya ve olimpiyat şampiyonu Naim Süleymanoğlu (d. 1967), futbolcu Emin Nuri (d. 1985), halterde dünya ve olimpiyat altın madalyalı Taner Sağır (d. 1985), halter koçu Enver Türkileri’dir.
Coğrafi Özellikleri
Kırcaali ilçesi, 41°39′ kuzey 25°22′ batıda, Bulgaristan’ın güneydoğu kısmında Doğu Rodop dağlarının ovasında, Arda ırmağının kıyısında yerleşik, Doğu Rodop dağlarında en büyük ilçesidir. Haskovo, Stambolovo, Momçilgrad, Ardino ve Çernooçene ilçeleri ile sınırdaştır. Şehir, Sofyadan 259 km ve Filibe’den 90 km uzaklıkta bulunmaktadır. Ayrıca Kırcaali, Avrupa Ulaştırma Rotası programı kapsamında Trakya’dan Ege Denizi’ne geçiş pozisyonundaki 9. rotanın geçtiği şehirlerden biridir. Şu anda şehre 132 km uzaklıkta bulunan en yakın hudut kapısı Kapitan Andreevo, Bulgaristan’ı Türkiye ve Yunanistan ile bağlamaktadır. Deniz seviyesinden ortalama 275 m yükseklikte bulunan Kırcaali 3. Saat diliminde yer almaktadır.
İklim
Kırcaali ilçesi, Akdeniz’in etkisi altında bulunan Doğu Rodoplar iklim bölgesine dahil, Akdeniz geçiş iklimine sahiptir. Kış nispeten yumuşaktır. Kış aylarında minimal sıcaklıklar nispeten yüksektir. Yaz ayları güneşli ve sıcaktır. En yüksek sıcaklık 40 °С ye varır. Kışın ortalama sıcaklık 0 °С, yazın ise 24 °С ‘dir. Ortalama yıllık sıcaklık 11 ila 13 °С arasındadır.
Nüfus Bilgileri
1950 öncesinde dahi nüfusunun hemen hemen tamamı Türk iken, zamanla Türklerin Türkiye’ye göçmesi ve yerlerine Bulgar ve Çingenelerin yerleşmesiyle demografik yapısı biraz değişmiştir. 2006 verilerine göre Kırcaali Belediyesinin nüfusu 76.232 kişidir. Belediye nüfusunun yüzde 60′ı Kırcaali şehrinde ikamet etmektedir. İlçede % 62 oranında Türk, % 31 oranında Bulgar, % 3 Romen ve % 4 diğer topluluklar yaşamaktadır. Yerel yönetimler tamamen Türklerin elindedir.
Şehrin Genel Görünümü
Arda nehri “Kırcaali” ve “Studen kladenets” barajları vadilerinde kısa vadeli dinlenme tesislerin kurulması ve avcılık, balıkçılık ve kürek turizmin gelişimi için çalışmalar yapılmaya başlamıştır. Güney Bulgaristan’ın en büyük müzelerinden biri olan ve 1965 yılında kurulan Kırcaali Tarih Müzesinde “Arkeoloji”, “Doğa” ve “Etnografi” bölümlerinde Doğu Rodopların Milattan önce VI-ncı bin yılından bugüne tarihsel gelişimini gösteren 40000 eser bulunmaktadır. Kaleler, taş oyuları ve meşaleler, trakya, yunan ve rum sivilizasyonunun damgalarını taşımaktadır. Ortaçağ manastırları, kaleler ve nekropollar Bizansı anlatmaktadır. Ömer Lütfü Türk kütüphanesi, Kadriye Latifova Devlet Türk Müzik-Dram Tiyatrosu toplumsal kurumlarına örnektir. Kırcaali şehrinden sadece 18 km. uzaklıkta Eski Trakyalıların kutsal antik şehri, orta çağ kompleksi Perperikon, Balkanların en büyük taş ansamblı Murgovo köyü yakınlarındaki tepedir. Beliplast köyünün etrafında Karatepe doruğu yolu yanında 3 metre yüksekliğinde doğal mantar görüntülerinde taş mantarlar bulunmaktadır. Burada bir Trakya tapınağı da vardır.
Ekonomi
Kırcaali Bulgaristan’ın en hızlı gelişen şehirlerinden bir tanesidir. Kırcaali’de renkli metalurji, makina inşaatı, tekstil sanayisi, ağaç ve mobilya sanayisi, elektrik ve gıda sanayisinde birçok şirket, kuruluş ve işletme mevcuttur. Şirketlerin % 80′i özel ve % 14′ü devlet mülküdür. Kırcaali, bir tütün işleme merkezidir. Arda ırmağı boyunca çıkarılan tütünün büyük bölümü burda depo edilir. Bölgede kurşun ve çinko cevherinin büyük oranda bulunması ilçenin metalurji ve makine yapı sektörü içinde cazip bir yer bulmasını sağlamaktadır. Perlit, bentonit ve doğal zeolit kaynakları büyük zenginlik oluşturup, yüzde 90′ı inşaat, çimento ve tarım sanayisinde kullanılmaktadır. Gnays ve kireçtaşı gibi kaliteli mermer ve kaplama malzeme kaynakları ise hala ellenmedik durumdadır. Tekstil sanayisinde şirketler her çeşit üst ve alt giyim üretiminde uzmanlaşmışlardır. Perakende ticaret ve hizmetler yerel üretimin en büyük payını oluşturmaktadır. Kültürel ve doğal mekanların bolluğu da turizm için umut verici durumdadır.
Kardeş şehirler
Tekirdağ, Türkiye
İstanbul, Türkiye
Gümülcine, Batı Trakya
Doğu Staffordshire, İngiltere
Elkhart, ABD
Filipi, Yunanistan
Sufli, Yunanistan
Vladimir, Rusya