Komrat, Moldova’nın güneyinde bulunan bir şehir olup ve Gagauzyeri Özerk Cumhuriyeti’nin başkentidir. Komrat ismi Türk ve Nogay kökenlerinden gelmektedir.
Tarihçe
Halkı 11.yy’da Karadeniz’in kuzeyinden Balkanlar’a göç eden Oğuzların Gökoğuz koluna mensuptur. 13.yy ortalarında kurulan ve 200 yıl varlığını sürdüren Dobruca’daki Türk Prensliği’nin tarihsel mirasına dayanır. Osmanlı egemenliği döneminde daha da güneye inerek Bulgaristan ve Makedonya’ya yayılan soydaşları vardır. Tuna’nın güneyine yerleşen Gökoğuzların da Bulgar İsyanları sırasında maruz kaldıkları şiddet üzerine tekrar kuzeye dönmeleri ve Rusların kendilerine gösterdiği topraklara yerleşmeleri ile 2000 km² lik bölgede yoğunluk sağlamışlardır. 20. yüzyılın başlarında Gagauzlar Rusya İmparatorluğu’na bağlı Besarabya Guberniyası’nda yaşamaktadırlar. Rusya İmparatorluğu topraklarındaki Gagavuz halkına Ruslaştırma politikası uygulamıştır. Rusya İmparatorluğu’nun uyguladığı bu politikaya karşı milli kültür ve kimliklerini korumak çalışmak amacıyla 6 Ocak 1906 tarihinde Komrat’ta Andrey Galaţan ve Atmaca Pavlioğlu önderliğindeki Gagavuz çiftçiler Rusya İmparatorluğu’na karşı ayaklanmıştır. Gagavuz çiftçiler, Çiftçiler Komitesi adlı bir komite kurmuşlardır. Bu komite 10 Ocak 1906′da Komrat bölgesinin cumhuriyet olmasına karar vermiştir. Böylelikle Komrat Cumhuriyeti resmen kurulmuştur. Çiftçiler Komitesi Çiftçiler Komitesi borç kâğıtlarının yakılması ve vergilerin verilmemesi karalarını almıştır. Gagavuzların kurduğu bu devlete diğer bölgelerden destek gelmemiştir. 21 Ocak 1906 tarihinde ayaklanmayı bastırmak için Rusya İmparatorluğu askerleri Komrat’a gelmişlerdir. Rusya İmparatorluğu askerleri bölgeyi hem işgal hem ilhak etmişlerdir. Böylece Komrat Cumhuriyeti tamamen yıkılmıştır. Bugün aynı topraklar üzerinde, Gagavuz Yeri Özerk Cumhuriyeti’nde varlıklarını sürdürmektedirler.
Coğrafi Özellikleri
Komrat şehri, 46°18′ kuzey enlemi ve 28°29′36′′ doğu boylamında, ülkenin güneyinde, Lalpug nehri kenarında kuruludur. Komrat 2. Saat diliminde yer almaktadır.
İklim
İklim sıcaktır. +10 derecedeki sıcaklık yılda 179-187 gündür. Aktif sıcaklıkların tutarı 3.300 derecenin üzerindedir. Ortalama yağış oranı 350-370 mm’dir. Bu nedenle bölge sık sık kuraklıktan olumsuz bir şekilde etkilenmektedir.
Nüfus Bilgileri
2004 yılı verilerine göre 23.429 kişidir. Etnik yapı, % 82.0 Gagavuz, % 7.8 Moldovan, % 4.8 Bulgar, % 2.4 Rus, % 2.3 Ukraynalılardan oluşmaktadır.
Şehrin Genel Görünümü
Türkiye Cumhuriyeti’nin önemli ayni ve nakdi yardımlarda bulunmuş olduğu Komrat üniversitesi bulunmaktadır. Komrat’ta TİKA’nın kurduğu yöredeki en önemli kültür merkezi niteliğinde olan, Atatürk Kütüphanesi’nde bilimsel çalışma yapmak isteyenler için ilgili her türlü kaynak bulunmaktadır. Gagavuz tarihi ile ilgili önemli bir kaynak niteliğinde olan antropolojik bir kaynak niteliğinde olan müzeler bulunmaktadır. Alt yapının yeniden yapılanması, devlet ve özel mülkiyet şekilleri ile birlikte yeni hukuki, ekonomik ve organizasyon ilkelerine dayanmaktadır. Gagavuzyeri’nin alt yapısındaki en zayıf yeri içme suyu temini ve sulamadır. Alt yapının diğer dallarında olduğu gibi su temini de çok büyük sermaye gerektirmektedir. Fakat bu sorunun çözümü önceliklidir, çünkü bu bölgenin sosyo- ekonomik kalkınması ön şartı bu sorunların çözülmesinden geçmektedir. Haziran 1994 yılında Türkiye Cumhuriyeti Gagavuz Bölgesinin içme suyu ve sulama projesinin gerçekleştirilmesi için 35 milyon Dolarlık kredi açmış fakat Moldova Parlamentosu söz konusu kredinin ancak 15 milyon Dolarlık kısmını onaylamıştır. Bu miktar ile Komrat şehrindeki içme suyu projesi tamamen kısmen gerçekleştirilmiştir.
Ekonomi
Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti zamanında Komrat’ta, tereyağı, şarap ve kilim üretilmiştir. Verimli toprakları dolayısıyla oldukça yüksek bir tarım potansiyeline sahiptir. Toprağın özel mülkiyetin elinde olması çiftliklerin gelişmesini teşvik etmektedir. Tarım sektörü, gıda ve tarıma dayalı sanayinin hammadde ihtiyacını karşılamaktadır. Bölge nüfusunun çalışma çağındaki kesimin büyük bir kısmı bu sektörde istihdam edilmekte olup, sosyo-ekonomik gelişmesinin temeli de tarıma dayalıdır. Öncelikli tarım dalları; üzümcülük, meyve ve sebzecilik, tütüncülük, mısır, tahıl ürünleri üretimidir. Komrat, Moldova’nın güney şarap kuşağında yer almaktadır. Kırmızı şarap üretimi ile ünlüdür. Komrat’ta yaklaşık 10 şarap fabrikası bulunmaktadır. Gıda üretimi şehirde çok gelişmiştir. Komrat, gıda işleme fabrikaları, alkol üretimi, Moldova’nın ilk ve tek petrol işleme tesisini barındırmaktadır. Ayrıca demir-beton fabrikası, mobilya üretimi, ağaç işleme, plastik pencere ve kapı, sığır mezbahaları, taşımacılık şirketlerinin üretimi diğer ekonomik göstergelerdir.
Kardeş şehirler
Isparta – Türkiye
İstanbul – Türkiye